کمیت و کیفیت تولید علم در دانشگاه‌ها‌ی ایران

سنجش و مقایسه کمی و کیفی انتشارات علمی دانشگاه‌ها در قالب گروه‌های دانشگاهی از شیوه‌های بسیار مفید برای ارزیابی نسبی تولیدات علمی این گروه‌ها، بر مبنای امکانات و فرصت‌های موجود است. به همین منظور و در جهت ارتقاء سطح کیفی تحقیقات علمی در دانشگاه‌ها، پژوهش حاضر انتشارات علمی دانشگاه‌های ایران در پایگاههای استنادی Web of Science ISI را در یک دوره ده ساله (1997-2006)، بر مبنای شاخص‌های کمی و کیفی علم سنجی(انتشارات، استنادات، عامل اثرگذار، درصد مدارک استناد شده) در قالب سه گروه (دانشگاه‌های وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، دانشگاه‌های وابسته به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و سایر دانشگاه‌ها) مقایسه و بررسی کرده است. پژوهش به روش پیمایشی انجام شده است. جامعه پژوهش را کل دانشگاه‌های ایران تشکیل داده است، که در پایگاه‌های استنادی مؤسسه اطلاعات علمی (ISI) انتشارات علمی داشتند. نمونه گیری بر مبنای تحقیقات گارفیلد، به صورت قضاوتی غیر احتمالی بوده و 64 دانشگاه را شامل شده است که حداقل 25 تولید علمی در این دوره زمانی در پایگاه‌های استنادی (نمایه استنادی علوم، نمایه استنادی علوم اجتماعی، نمایه استنادی هنر و علوم انسانی) داشته اند. داده‌های لازم از طریق ابزار تحلیلی پایگاه‌های مذکور گردآوری شده و به روش آمار توصیفی و استنباطی و با استفاده از نرم افزار آماری SPSS نسخه 13، تجزیه و تحلیل شد. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهند که گروه‌های دانشگاهی نام برده بر مبنای شاخص کمی تولید و شاخص کیفی استناد تفاوت معنی داری ندارند و این درحالی است که بر مبنای شاخص‌های کیفی عامل اثرگذار و درصد مدارک استناد شده، دانشگاه‌های وابسته به وزارت علوم،. . . نسبت به دانشگاه‌های وابسته به وزارت بهداشت،. . . در وضعیت مطلوب‌تری قرار دارند. نتایج رتبه بندی دانشگاه‌ها نیز نشان می‌دهد که اغلب دانشگاه‌های برتر بر مبنای هر 4 شاخص از دانشگاه‌های وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری هستند. در بخش رتبه بندی دانشگاه‌ها، یافته‌ها بیان‌کننده آن است که رتبه بندی دانشگاه‌ها بر مبنای شاخص‌های کمی و کیفی نتایج متفاوتی دارد و دانشگاه‌های شیراز، صنعتی اصفهان و تبریز تنها دانشگاه‌هایی هستند که درفهرست دانشگاه‌های برتر بر مبنای هر 4 شاخص حضور دارند. متفاوت بودن نتایج ارزیابی دانشگاه‌ها بر مبنای شاخص‌های کمی و کیفی علم سنجی، چه درسطح فردی و چه درسطح گروه‌های دانشگاهی لزوم توجه به هردو بعد شاخص‌ها را در ارزیابی‌ها روشن می‌کند.